دانش کوه 3: ارتفاع زدگی، قسمت دوم
ادامه مطلب مربوط به ارتفاع زدگی
ادم ریوی (HAPO)
ادم ریوی نتیجه نشت مایعات به شش ها است. این مایعات باعث کاهش درصد تبادل اکسیژن می شوند. هر چه شرایط سخت تر شود، سطح اکسیژن جریان خون کاهش می یابد که این امر منجر به سیانوز (سیاهی بافت در اثر حضور مقدار زیاد هموگلوبین بدون اکسیژن در خون)، صدمات غیر قابل برگشت مغزی و در نهایت مرگ خواهد شد.
علائم ادم ریوی عبارتند از:
· تنفس کوتاه در زمان استراحت
· احساس تنگی در قفسه سینه و سرفه های مدامی که مایعات سفید، آبکی یا کف آلود بهمراه دارند
· خستگی یا ضعف کاملا مشخص
· احساس خفگی در شب
· رفتار های گیج کننده و نامعقول
رفتارهای گیج کننده و نامعقول نشان دهنده نرسیدن اکسیژن به مغز است. یکی از روشهای خود آزمونی برای ادم ریوی چک کردن زمان برگشت به حالت عادی در استراحت پس از صعود است. در حالتیکه ادم ریوی رخ داده باشد، فرود فوری 600 متر تنها راه نجات زندگی است. افرادیکه در معرض ادم ریوی قرار دارند بایست بسرعت به مراکز پزشکی رسانده شده و مورد مداوا قرار گیرند.
ادم مغزی HACO
HACO نتیجه ورم بافت مغز در اثر نشت مایعات است. علائم ادم مغزی عبارتند از:
· سردرد
· خستگی
· ناهماهنگی
· گم گشتگی
· کاهش سطح هوشیاری
· کاهش حافظه
· توهم و رفتارهای غیر معمول
· کما
ادم مغزی معمولا بعد از یکهفته ماندن در ارتفاع بالا رخ میدهد. در حالات شدید ادم مغزی در صورتیکه درمان نشود منجر به مرگ میشود. کاهش سریع ارتفاع بمقدار 600 متر برای نجات زندگی فرد آسیب دیده ضروری است. داروهای متعددی هستند که در این بیماری استفاده میشوند ولی استفاده از آنها مستلزم دوره های آموزشی ویژه است.
جلوگیری از بیماری ارتفاع
این امر مستلزم صعود صحیح و شاید استفاده از داروهای مناسب است. برخی نکات اصلی برای جلوگیری از بیماری ارتفاع حاد عبارتند از:
-
در صورت امکان به ارتفاع بالاتر پرواز نکنید یا رانندگی نکنید و برنامه را با صعود معمولی شروع کنید. برنامه خود را از ارتفاع زیر 3000 متر شروع کنید و بسمت بالا حرکت کنید.
-
اگر رانندگی یا پرواز بسمت ارتفاع داشتید، در 24 ساعت اول خیلی ارتفاع نگیرید.
-
اگر ارتفاع بالای 3000 میروید در هر روز تنها 300 متر افزایش ارتفاع بگیرید و برای هر 900 متر ارتفاعی که می گیرید یک روز استراحا در نظر بگیرید.
-
ارتفاع بیرید ولی در ارتفاع پائین تر از آنچه بالا رفته اید استراحت کنید.میتوانید بیش از 300 متر ارتفاع بالا روید ولی فراموش نکنید باندازه ای بالا بروید که در شب به ارتفاع پائین تر برگردید و استراحت کنید (هم هوائی)
-
اگر علائم ارتفاع زدگی خفیف را بروز دادید، بالا نروید تا علائم کم شده یا از بین بروند.
-
اگر علائم ارتفاع زدگی افزایش یافتند، پائین، پائین و پائین تر بروید.
-
بیاد داشته باشید افراد با سرعتهای متفاوت هم هوا میشوند. قبل از صعود مطمئن شوید همه افراد گروه هم هوا شده اند.
-
مطمئن شوید که آب کافی مصرف کرده اید. هم هوائی معمولا با از دست دادن مایعات بدنی همراه بوده و بنابراین شما به نوشیدن مقدار زیادی آب برای تعریق صحیح نیاز دارید(حداقل 4 تا 6 لیتر در روز). ادرار خروجی از بند باید مثل معمول و برنگ زرد کمرنگ و شفاف باشد.
-
در ارتفاع خود را به زحمت نیندازید. ولی فعالیت کم در طول روز بهتر از استراحت است چون تنفس در طول خواب کم میشود که این موضوع علائم ارتفاع زدگی را فزایش میدهد.
-
از مصرف الکل، تنباکو و داروهائی مثل باربیتولها، آرامش بخش ها، قرص های خواب آور و مرفینها و داروهای ضد درد اجتناب کنید. این داروها باعث کاهش بیشتر تنفس در طول خواب شده که نتیجه آن تشدید علائم ارتفاع زدگی است.
-
در مدتی که در ارتفاع هستید غذاهای پر کالری مصرف کنید.
-
بیا داشته باشید: هم هوائی در اثر تلاش زیاده از حد، تعرق و الکل از بین میرود.
راههای مقابله داروئی
استازولامید (دیاموکس): این دارو بیشترین تجزبه درمان و تست در بیماری ارتفاع را دارد. برخلاف دگزامتازون این دارو علائم بیماری را نمی پوشاند و مشکل را واقعا درمان میکند. بنظر میرسد این دارو با افزایش مقدار بیکربنات دفع شده در ادرار، باعث اسیدی شدن خون میشود. اسیدی شدن خون باعث هوای بیشتر در خون و در نتیجه هم هوائی میشود. برای اجتناب از ارتفاع زدگی شروع به استفاده از استازولامید یک یا دو روز قبل از صعود بمیزان 125 تا 250 میلی گرم در روز و ادامه این روش برای سه روز در زمان رسیدن به ارتفاع بالا میتواند در پیشگیری از ارتفاع زدگی موثر باشد. ترکیب خونی استازولامید بین یک تا چهار ساعت پس از مصرف قرصها به بالاترین حد میرسد.
مطالعات نشان میدهند استازولامید در دوز 250 میلیگرم هر 8 تا 12 ساعت قبل یا در طول صعود سریع به ارتفاع باعث علائم کمتر یا از بین رفتن علائم (سردرد، کم خوابی، نفس کوتاه، گیجی، خستگی و خواب آلودگی و ارتفاع زدگی میشود. عملکرد ریوی بهتر در موارد AMS خفیف خواهد بود. فرد تحت درمان همچنین مشکل کمتری در خوابیدن خواهد داشت.
صعود مرحله ای همیشه برای دور ماندن از بیماری حاد ارتفاع مطلوب تر است ولی در صورتیکه در صعود استازولامید مصرف کردید و علائم بیماری ارتفاع حاد را نشان دادید(منجمله ادم مغزی یا ریوی) قطعا بایست بسمت ارتفاعات پائین تر فرود داشته باشید.
اثرات جانبی استازولامید شامل: گزگز غیر قابل تحمل سرانگشتان، شصت پا و صورت، نوشیدنی های کربناته مزه بدون گاز میدهند، ادرار زیاد و بندرت تاری دید. در بسیاری برنامه های کوهپیمائی صعود مرحله ای امکانپذیر است و پیشگیری در هر حال بهتر از درمان است. قطعا اگر کوهنوردان دچار سردرد و بی خوابی یا دیگر علائم ارتفاع زدگی حاد شوند، درمان با استازولامید بهتر است. درمان با مصرف دو بار و هر بار 250 میلی گرم استازولامید در سه روز موثر است. گذراندن یک دوره آموزشی قبل از حرکت بسمت منطقه ای دور دست که واکنشهای حساسیتی شدید فرد را به سختی می اندازد، توصیه میشود.
دگزامتازون(استروئید):
داروئی که ورم مغزی و دیگر تاثیرات ارتفاع زدگی حاد را کاهش میدهد. دوز مصرف 4 میلیگرم دوبار در روز برای چند روز است که در ابتدای صعود مصرف میشود. این دارو از گسترش علائم بیماری ارتفاع جلوگیری میکند.
اخطار:
دگزامتازون داروی قوی است و بایست تنها با دستور و تحت نظارت یک پزشک تجویز و استفاده شود و بایست تنها برای کمک به هم هوائی توسط افراد آموزش دیده مصرف شود.
درمان ارتفاع زدگی:
تنها راه درمان ارتفاع زدگی هم هوائی یا فرود از ارتفاع است. علائم ارتفاع زدگی متوسط را میتوان با استفاده از مسکنهای سردرد، استازولامید و دگزامتازون درمان کرد. اینها باعث کاهش شدت علائم میشوند ولی بیاد داشته باشید کاهش علائم بمعنای درمان مشکل نیست و ممکنست حتی باعث بدتر شدن مشکل با پوشاندن علائم آن شود. استازولامید باعث میشود سریعتر تنفس کنید و بنابراین اکسیژن بیشتری می سوزانید و علائم کمبود اکسیژن را که بویژه در شب و هنگامم کاهش قدرت دستگاه تنفسی دارید را به حداقل میرساند.
دگزامتازون: این داروی استروئید قوی در مورد ادم مغزی میتواند از طریق کاهش ورم و کاهش فشار بر جمجمه باعث نجات جان فرد شود. این دارو زمان بر است و بهترین بهبود در حدود شش ساعت بعد از مصرف آن رخ میدهد. در صورت مصرف این دارو برای ارتفاع زدگی فرود بایست روز بعد انجام شود.
بسیاری از افراد که بیحال هستند یا حتی در کما به سر می برند با دریافت دگزامتازون علائم بهبود را نشان میدهند و حتی ممکنست بتوانند با کمک بسمت پائین فرود بیایند. بااینحال این دارو را باید با احتیاط مصرف کرد جرا که باعث تحریک معده، شادی یا افسردگی در افراد مختلف میشود. افراد حساس به داروهای سولفاته که قادر به مصرف دیاموکس نیستند میتوانند از دگزامتازون برای پیشگیری از ارتفاع زدگی استفاده کنند.
دیگر داروهای مورد استفاده برای درمان ارتفاع زدگی:
Ibuprofen: در کاهش سردرد ناشی از ارتفاع موثر است (600 میلی گرم سه بار در روز)
Nifedipine: این دارو معمولا برای درمان فشار خون بالا استفاده میشود. این دارو بسرعت فشار شریانی ششی را کاهش میدهد و با کاهش تنگی سرخرگهای ششی ناشی از کمبود اکسیژن باعث تبادل بهتر اکسیژن میشود و میتوان آنرا برای بهبود ادم ریوی استفاده کرد ولی تاثیر آن مانند دگزامتازون در ادم مغزی نیست. دوز مصرف 20 میلی گرم نیفدیپین Long acting 6 تا 8 بار در ساعت. نیفدیپین ممکنست باعث کاهش ناگهانی فشار خون شود، پس مصدوم باید با آگاهی قبلی از وضعیت نشسته یا تکیه داده بارامی بلند شود. این دارو برای پیشگیری از ادم ریوی در افراد دارای سابقه این بیماری استفاده میشود.
Frusemide: در حالت ادم ریوی، ششها را از مایعات خالی میکند و حالت منع ادرار که در ارتفاع رخ میدهد را از بین میبرد. این دارو در صورتکه مصدوم آب زیادی از دست داده باشد بعلت شوک باعث غش میشود. دوز مصرف 120 میلیگرم در روز است.
گاموبگ (کیسه گامو):
این اختراع هوشمندانه در درمان بیماری ارتفاع انقلابی ایجاد کرده است. این کیسه از یک محفظه کاملا پلمپ شده و یک پمپ تشکیل شده است. مصدوم داخل کیسه قرار گرفته و با پمپ نمودن کیسه را پر از هوا می کنند که با اینکار غلظت اکسیژن درون کیسه و همینطور فشار هوا افزایش یافته و حالت ارتفاعات پائین تر برای فرد مصدوم اتفاق می افتد.
در کمتر از ده دقیقه کیسه میتواند فشار و اکسیژن ارتفاع 900 تا 1500 متری را برای مصدوم بازسازی کند. بعد از ود ساعت در کیسه هوا شیمی بدن فرد مصودم با موقعیت ارتفاع پائین جور میشود. این هم هوائی تا 12 ساعت خارج از کیسه گامو باقی می ماند که فرصت مناسب را برای فرود فرد به ارتفاع پائین و هم هوائی بیشتر فراهم می آورد. کیسه گامو و پمپ آن رویهم رفته 5/6 کیلو وزن دارند و امروزه در بیشتر برنامه های طولانی مدت با ارتفاع زیاد بعنوان بار گروهی برده میشود.
برگرفته از http://www.traveldoctor.co.uk
مترجم: وبلاگ هیات کوهنوردی شهرستان گچساران
